این مطالب از وبلاگ مطالعات حدیثی و قرآنی با اندکی دخل و تصرف به آدرس http://davariahad.blog.ir استخراج شده است. 

 

1. کثرت واژه های دخیل در سور مکی و مدنی و علت یابی آن

(بررسی میزان و تعداد واژگان دخیل در سور مکی و مدنی، مثلا با توجه به اینکه ربیون و ربانی که طبق نظر برخی جزء واژه های دخیل هستند در مدینه نازل شده اند. بررسی آماری و ریشه یابی)

 

2. بررسی فضای نزول آیات مربوط به حجیت خبر واحد

(در صورت حجیت خبر واحد و اثبات آن با توجه به آیات قرآن، در ترتیب نزول آیات توجه شود که چه مساله فرهنگی اجتماعی و یا سیاسی باعث شده است که این آیات نازل شود (غیر از سبب نزول)؛ به بیان دیگر علت اینکه خداوند در مکه یا مدینه امر به قبول خبر واحد کرده است چه بوده است؟)

 

3. محتوای تحدی قرآن

(در بحث تحدی و اعجاز قرآن آیا می توان گفت که تحدی در قرآن با توجه به عبارات مختلف در هر مورد متناسب با وجهی از اعجاز است؟ مثلا در تحدی به یک سوره وجهی در نظر است که همه سور دارند از جمله فصاحت و بلاغت و در تحدی به ده سوره به وجهی که حداقل یا حداکثر در ده سوره دیده می شود. در تحدی به کل قرآن مثلا به وجه عدم اختلاف البته اگر بتوانیم عدم اختلاف را به عنوان وجهی از وجوه اعجاز بنامیم. در اخبار از غیب و سایر وجوه نیز این مساله تبین گردد.)

 

4. اعجاز علمی قرآن در روایات اهل بیت علیهم السلام

(بررسی موردی نیز می تواند صورت گیرد، مثلا روایات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، امام علی علیه السلام، امام رضا علیه السلام، امام صادق علیه السلام و...)

 

5. نگاهی دوباره به اعجاز علمی قرآن

(اعجاز علمی قرآن از نوع اعجاز در محتوا و معارف است. همچنین می تواند از نوع اعجاز در هماهنگی ایات باشد یعنی هیچ یک از آیات علمی قرآن با یکدیگر اختلافی ندارند؛ علاوه بر هماهنگی با تما علوم قطعی کشف شده توسط بشر تاکنون. فصاحت و بلاغت در این آیات نیز رعایت شده است یعنی اعجاز لفظی هم دارند، اعجاز علمی می توان از نوع اعجاز بیان اخبار غیبی قرآن باشد چرا که در آن به نوعی غیب گویی نموده است. آیا می توان به جای اعجاز علمی شگفتی های علمی را مطرح کرد؟ آیا مطالب علمی قرآن می توانند به عنوان نشانه ای بر نبوت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم باشند بدون اعجاز؟ همانند کتب پیامبران پیشین علیهم السلام).

 

6. ویژگی های سور مکی و مدنی

( در باب ویژگی های مذکور اغلب به ذکر برخی موارد کلی بسنده می شود در حالیکه به نظر می رسد این موارد کامل نیستند به عبارت صحیح تر «دقیق» نمی باشند؛ مثلا در سور مدنی از منافقین سخن گفته شده است در حالی که در سوره عنکبوت مکی نیز از آنها سخن گفته شده است؛ یا از علایم سور مکی وجود قصص انبیای قبلی است در حالی که در سوره حج آیات 43 و 44 نیز به این موضوع پرداخته اند هرچند بسیار جزئی (وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَعَادٌ وَثَمُودُ وَقَوْمُ إِبْرَاهِیمَ وَقَوْمُ لُوطٍ وَأَصْحَابُ مَدْیَنَ وَکُذِّبَ مُوسَی فَأَمْلَیْتُ لِلْکَافِرِینَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَکَیْفَ کَانَ نَکِیرِ) البته برخی از علما به ذکر استثناء ها اشاره کرده اند از جمله یا ایها الناس در همه سور مکی وجود دارد و در سور مدنی نیست جز در سوره حج؛ یا در باب قصص انبیاء سور بقره و آل عمران را در مستثنیات آورده اند. فرضیه رد نظریه های قبلی در باره علایم سور مکی و مدنی است و تعیین علایم جدید بر اساس محتوا؛ که باید بر اساس تفسیرهایی عمیقی چون المیزان و تسنیم مکی و مدنی بودن سور و راه های شناخت آنها مورد توجه اکید قرار گیرد و علایم جدیدی به صورت قطعی؛ و غیر قطعی تبیین گردد. عنوان پیشنهادی: الف: علایم شناخت سور مکی و مدنی ب: نگرشی دوباره به علایم شناخت سور مکی و مدنی ج: علایم شناخت سور مکی و مدنی از ادعا تا و اقعیت د: عنوان پیشنهادی پس از مطرح کردن فرضیه و تبیین نتیجه بر اساس نتیجه حاصل ارائه گردد: مثلا محتوا تنها راه تعیین مکی و مدنی بودن سور)

 

7. اعجاز علمی انبیاء

(آیا عبارت های ذکر شده از انبیاء علیهم السلام می توانند به عنوان اعجاز علمی الهی مطرح شوند؛ مثلا عبارت زیر بر گرفته از سخنان حضرت یوسف علیه السلام: قَالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِینَ دَأَبًا فَمَا حَصَدتُّمْ فَذَرُوهُ فِی سُنبُلِهِ إِلاَّ قَلِیلًا مِّمَّا تَأْکُلُونَ (یوسف: 47)

 

8. ارتباط جاودانگی قرآن با اعجاز علمی

 

9. بررسی سیر تاریخی و جغرافیایی اعجاز علمی قرآن

(با توجه به قرون متعدد و کتب تفسیری، این مساله می توان در زمان حکومت های مختلف سیاسی مختلف مورد تحلیل قرار گیرد همچنین از نگاه جغرافیایی و مناطق مختلف بلاد و کشورها)

 

10. چگونگی درک اعراب صدر اسلام از آیات سیر تطور جنین

اعراب چگونه سیر تطور جنین را در آیات قرآن درک می کردند؟ (وهمچنین سایر موضوعات پزشکی قرآن را و همچنین موضوعات مانند اذا البحار سجرت و...)

 

11. وجوه واژه صلاة در قرآن

(نقد و بررسی وجوهی که در باره صلاة در کتب وجوه و نظایر آمده است سایر واژه های قابل بررسی: کتاب، قول و... ).

 

12. نظایر واژه خویشاوند در قرآن

(رحم، اقرباء، نسب، صهر، عشیرة، اهل، آل، رهط، قوم، عترت و... )

 

13. نظایر امر، قول، قضا، و شأن

(با توجه به المیزان 170/17 ذیل آیه انما امره اذا اراد شیئا ان یقول له کن فیکون)

 

14. صفات اخلاقی حیوانات در آیات و روایات

(مثلا للکلب عشر خصال، اکثر عمله السکوت؛ می توان موضوع را در قرآن هم مورد بررسی قرار داد از طریق معنا شناسی)

 

15. بررسی علوم تجربی در زمان نزول قرآن

(در شبه جزیره عربستان برای تحلیل دقیق تر علوم تجربی در قرآن کریم)

 

16. عصمت ملائکه

(بررسی عصمت فطرس که در ماجرای تولد امام حسین علیه السلام به آن اشاره شده است.آیا ملائکه معصوم هستند؟ بررسی آیات قرآن در این زمینه.بررسی روایات در این زمینه، فرضیه: برخی ملائکه می توانند اشتباه کنند و فقط ملائکه ای معصومند که جزء ملکوتیان هستند).

 

17. انسان از دیدگاه شیطان در قرآن

 

18. انسان سالم از دیدگاه قرآن

(بررسی شاخصه ها از دیدگاه قرآن، انسان سالم از دیدگاه روایات)

 

19. شاخصه های تمدن در قرآن

(تمدن های قرآن مورد بررسی و شاخصه های تمدن های قرآن مورد بررسی قرار گیرد. چه تمدن های مثبت و چه تمدن های منفی)

 

20. بررسی تطبیقی اعمال مومنان و کفار در قرآن

( بویژه در مواردی که در کنار هم ذکر شده اند مثلا والذین کفروا اعمالهم کسراب بقیعة یحسبه... )

 

21. چرایی نامگذاری اقوام به صورت موردی به عنوان نمونه اصحاب کهف و الرقیم

(چرایی نامگذاری و اینکه آیا رقیم ارتباطی به ورقکم هذه در آیه مزبور دارد؟ )

 

22. جمع‌آوری و سندیابی آیات قرآن و تفسیر آن در کلمات امام خمینی یا مقام معظم رهبری یا سایر بزرگان

جمع آوری و سند یابی احادیثی که حضرت امام خمینی رحمة الله علیه و یا مقام معظم رهبری در سخنرانی های عمومی خود به آنها استناد کرده اند یا احادیث مورد استفاده شهید مطهری در سخنرانی های عمومی ( مانند کتب امالی، بیشتر به صورت کتاب مفید است نه رساله یا پایان نامه، همچنین ماده اولیه سخنرانی می توانند باشند، البته بررسی موردی آنها می تواند موضوع مقاله نیز باشد مثلا حدید تجدید سده ای دین در کتاب ده گفتار شهید مطهری)

 

23. راه های تثبیت نعمت ها در قرآن و روایات

(مثلا بالاستکانة تثبت النعم )

 

24.ویژگی های یک معلم خوب از دیدگاه قرآن و روایات ( بررسی شاخصه ها)

 

25. سیستم دفاع روح در برابر گناهان

(سیستم دفاعی بدن از طریق گلبول های قرمز خون است حال سیستم دفاع روح در مقابل گناهان چه مکانیسمی دارد؟)

 

26. اعمال شیطان در عالم نیت

 

27. عوامل خروج از امت محمد صلی الله علیه و آله و سلم

(چه اموری انسان را از امت محمد صلی الله علیه و آله و سلم جدا می کند؟ مثلا در روایات داریم: من استخف بالصلاة ...... من غش مسلما .... البته معنی خروج ابتدا باید بررسی شود).

 

28. ویژگی های امام علی علیه السلام در خطبه غدیر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم

 

29. تاثیر ایمان در کلام

(بررسی رفتار شخصیت ها حداقل این فرضیه را ایجاد می کند که افراد با ایمان در سخن گفتن متفاوت از بقیه عمل می کنند)

 

30. نقش توفیق الهی در کسب علم و نشر آن

 

31. افتخارات امیر مؤمنان علیه السلام (امام علی علیه السلام در نهج البلاغه به چه چیزی افتخار کرده است؟)

 

32. تاریخ صدر اسلام در نهج البلاغه (همانند جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، موضوع برای کتاب خوب است.برای رساله زمانی خوب است که به صورت تطبیقی بین سایر کتب تاریخی مورد مطالعه قرار گیرد یا موضوع خاصی استناد دهی گردد)

 

33. وظیفه عالمان از دیدگاه نهج البلاغه (عالم در نهج البلاغه به چه کسی اطلاق می شود مثلا در عبارت : اگر خداوند از عالمان اقرار نمی گرفت که .... و تبیین وظایف آنها در قبال خود و دیگران و...)

 

34. آرزوهای امام علی علیه السلام (امام علی علیه السلام در نهج البلاغه و سایر احادیث چه آرزویی کرده است؟)

 

35. جامعیت نهج البلاغه

 

36. دلایل ماندگاری نهج البلاغه

 

37. بررسی و نقد شروح نهج البلاغه (بررسی موردی یک شرح)

 

38. بررسی و نقد ترجمه های نهج البلاغه (بررسی موردی)

 

39. سیر تاریخی تدوین کتب پیرامون نهج البلاغه (همانند سیر نگارش های تاریخی قرآن استاد مهدوی راد)

 

40. التحقیق فی کلمات نهج البلاغه و تفاوت آنها با کلمات قرآن ( همانند کاری که آقای مصطفوی درباره قرآن انجام داده است. اگر چه موارد مشترک زیادی با قرآن دارد ولی همه واژه های نهج البلاغه در قرآن به کار نرفته است و چه بسا برخی واژه های معنای متفاوتی نیز داشته باشد. بررسی مورد اخیر (تفاوت معانی واژه ها) برای رساله یا مقاله خوب است و مورد اول (التحقیق فی کلمات نهج البلاغه) برای کتاب چند جلدی خوب است).

 

41. رسالت جهانی صحیفه سجادیه همگام با قرآن

 

42. تشابه های محتوایی صحیفه با نهج البلاغه

(در برخی موارد می تواند بررسی موردی و تطبیقی صورت گیرد مثلا در بحث دعای باران؛ سوال اصلی این است که اگر تفاوتی یافیم تبیین شود که این تفاوت ها از چه مساله ای نشات گرفته است؟ آیا زمان زندگی و شرایط اجتماعی فرهنگی و سیاسی زمان اثر گذاشته است؟ موضوع دیگری یا تبیین دیگری از موضوع: بررسی میزان همراهی امام سجاد و امام علی علیهما السلام با فرهنگ زمانه)

 

43. صفات بهشتیان و دوزخیان در قرآن و صحیفه

 

44. اسباب هدایت در قرآن و صحیفه سجادیه

 

45. راه های اصلاح خود در قرآن و صحیفه سجادیه

 

46. دوستی و محبت در قرآن و صحیفه سجادیه

 

47. ترس و اضطراب و راه درمان آن در قرآن و صحیفه سجادیه

 

48. جهاد اکبر در قرآن و صحیفه سجادیه

 

49. گذشت و جوانمردی در قرآن و صحیفه سجادیه

 

50. راه های کسب رضای خدا در قرآن و صحیفه سجادیه

 

51. عمل به وظیفه در قرآن و صحیفه سجادیه

 

52. راه های توبه در قرآن و صحیفه سجادیه

 

53. راه مقابله با نفوذ شیطان در قرآن و صحیفه سجادیه

 

54. الطاف خدا به بندگان در قرآن و صحیفه سجادیه

 

55. آزمایش های بشری در قرآن و صحیفه سجادیه (این موضوع می تواند در سایر روایت ها و قرآن نیز تبیین گردد)

 

56. اوقات فراغت در قرآن و صحیفه سجادیه

 

57. برکت در قرآن و صحیفه سجادیه

 

58. وظیفه مسلمان در صحیفه سجادیه و مقایسه آن با قرآن

 

59. وظیفه دانشجو و طلبه در صحیفه سجادیه

 

60. روش شناسی تفسیر البیان فی موافقة الحدیث و القرآن علامه طباطبایی

 

61. روش شناسی تفسیر راغب اصفهانی (منظور مفردات راغب نمی باشد)

 

62. طنزهای بزرگان پیرامون آیات و روایات

(گرد آوری طنزهای شخصیت های مهم مانند شهید مطهری در آثارش مانند داستان مردی که اغلاط قرآن را تصحیح می کرد (مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج27، ص: ) 542 و... موضوع برای کتاب خوب است)/

 

63. بررسی مبانی طنز در اسلام

(براساس آموزه های دین اسلام طنز خوب بر چه مبنایی باید باشد و چه ویژگی هایی داشته باشد)

 

64. معنا شناسی «مثل» و واژه‌های مترادف

 ( با توجه به المیزان ج 17 ص 167 و 168 ذیل آیه بقادر علی ان یخلق ثلهم )

 

65. معنا شناسی حسنه و واژه‌های مترادف

(با توجه به ایات ربنا اتنا فی الدنیا حسنه و فی الاخره حسنه (پس حسنه هم دنیوی است و هم اخروی) و توجه به ایه الا الموده فی القربی و من یقترف حسنة نزد له ....در سوره شوری )

 

66. معنا شناسی کلمه و واژه‌های مترادف

( با توجه به عبارت های انما المسیح کلمه من الله، کلمه لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی ... و سایر ایات و روایات مشابه )

 

67. مباحث معناشناسی در حوزه روایات

(همان مباحثی که در قرآن مورد بررسی قرار می گیرد در روایات نیز قابل بررسی است چه مباحث مبانیی و چه مصادیق مثلا معنا شناسی حسنه )

 

68. معنا شناسی ملق و واژه‌های مترادف

(با توجه به احادیث : عدة الداعی و نجاح الساعی ؛ ؛ ص81: وَ عَنِ النَّبِیِّ ص لَیْسَ مِنْ أَخْلَاقِ الْمُؤْمِنِ الْمَلَقُ إِلَّا فِی طَلَبِ الْعِلْمِ. الملق بالتحریک: الزیادة فی التودد و الدعاء و التضرع فوق ما ینبغی (ص). و اینکه در مفاتیح الحیاة به معنای تملق گرفته اند)

 

69. معناشناسی نبأ و واژه‌های مترادف

(با توجه به سایر واژگان هم معنا نظیر استفتاء، افتونی، سوالو . و با توجه به تفاوت تعبیر خواب از سوی عزیز مصر و زندانیان با توجه به تفسیر تسنیم)

 

70. مراحل اسلام ستیزی آمریکا و اسرائیل و تطبیق آن با دشمنان پیامبر در عصر نزول

(از جمله این مراحل: قرآن سوزی، حمله به کشورهای مسلمان، فیلم توهین به ساحت مقدس پیامبر اسلام ؛ نقد و بررسی پیام مقام معظم رهبری به مناسبت قرآن سوزی آمریکا و اسرائیل که فرمودند: این اقدام کینه توزانه، نه آغاز یک جریان، بلکه یک مرحله از روند طولانی مدتِ اسلام ستیزی به سرکردگی صهیونیسم و رژیم آمریکا است. شهریور 1389)

 

71. آرزوهای رهبر معظم انقلاب پیرامون قرآن و کتب روایی

(رهبر معظم انقلاب در سخنرانی های خود چه آرزوهایی کرده است؟ در کتاب نهج البلاغه از دیدگاه رهبر نمونه ای از آن آمده است که ای کاش من می توانستم در یکی از این جلسات بررسی محتوایی نهج البلاغه شرکت کنم و نظر خود را پیرامون موضوعی خاص از آن ارائه دهم و ... )

 

72. بررسی میزان تاثیر تفسیر المیزان در ثبات پایه ها و ارکان انقلاب اسلامی ایران

 

73. داشتن فرضیه در مباحث تفسیری یعنی همان تفسیر به رای

 

74. نقد ترجمه تفسیر (به صورت موردی مثلا تفسیر المیزان یا ترجمه مجمع البیان)

 

75. تاثیر شرایط سیاسی عصر امام صادق علیه السلام در تفسیر قرآن

 

76. تفاوت تعابیر فرعون و ملک

(تسنیم: هر کس از قبطی ها به حکومت برسد به فرعون تعبیر می شود ولی پادشاهان قبلی را فرعون نمی نامیدند بلکه تعبیر ملک به کار می بردند و لذا تورات فعلی در این زمینه اشتباه کرده است.)

 

77. بررسی تطبیقی آیات مربوط به عصمت انبیاء علیهم السلام در تفاسیر فریقین

(بررسی موردی حضرت ابراهیم علیه السلام یا حضرت یوسف علیه السلام یا انبیای بنی اسرائیل)

 

78. بررسی تطبیقی آیات مربوط به تشکیل حکوت انبیاء علیهم السلام در قرآن و سایر منابع فریقین و تبیین ویژگی های آن حکومت ها و نحوه تعیین حاکم و....

 

79. میزان فهم قرآن

(آیا ما موظف هستیم همان مقداری از قرآن را درک کنیم که در عصر پیامبر و نزول درک می شد؟ آیا تغییری در روایات در مورد مفهوم آیات (و یا مصداق آنها در مراحل اولیه) در زمان ائمه با مرور زمان بوده است؟ بررسی اهل بیت علیهم السلام در مورد تغییر میزان درک مردم از آیات. این سوالات در بحث ارتباط قرآن و فرهنگ زمانه و پاسخ به برخی شبهات اعجاز علمی مفید است)

 

80. استخراج قواعد تفسیری از تفسیر اثری (به صورت موردی مثلا تفسیر طبری)

 

81. استنادات پیامبر به قرآن در خطبه غدیر

(تفسیر آیات، تطبیق موارد، شیوه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و...)

 

82. چرایی تکذیب انبیاء علیهم السلام در قرآن ( بررسی دلایل اعتقادی، رفتاری و اخلاقی منکران و تکذیب کنندگان انبیاء علیهم السلام)

 

83. احتجاج حضرت زینب سلام الله علیها به آیات قرآن پس از شهادت امام حسین علیه السلام

(بحار الانوار ج45، ص 133)

 

84. طول عمر در قرآن و راه های کسب آن در قرآن و روایات

 

85. بررسی دعاهای ختم و شروع قرآن

(بررسی تطبیقی محتوا بین شیعه و اهل تسنن موضوع جداگانه می تواند باشد)

 

86. ثمرات ایمان و استقامت

(ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا .... که در یک آیه فلا خوف علیهم آمده و در یک آیه تنزل علیهم الملائکة)

 

87. اختلاف امت در قرآن و روایات

(اصل اختلاف که در روایتی داریم اختلاف امتی رحمة و در آیه ای داریم: و لو شاء الله لجعلهم امة واحدة و لکن یدخل من یشاء فی رحمته (شوری: 8) سایر موارد اختلاف در قرآن و امت واحده بودن نیز تحلیل گردد).

 

88. باید ها و نباید های نخبگان سیاسی

 

89. معنا شناسی واژه دعا

 

90. مدیریت زمان در قرآن و احادیث

 

91. مقاصد سور و اثر آن در فهم تفسیر (ر.ک. مقاصد السور و اثر ذلک فی فهم التفسیر تالیف شیخ صالح آل شیخ)

 

92. دیدگاه های جامعه شناختی علامه طباطبایی در المیزان (ر.ک. ترجمه المیزان ج13، ص 109 و 118)

 

93. نقد و بررسی عرفان های نو ظهور با آیات قرآن (بررسی موردی)

 

94. بررسی آیات مشابه قرآن

(ر.ک. کشف المعانی فی المتشابه من المثانی، بدر الدین بن جماعة)

 

95. نقدهای علامه طباطبایی بر سبب نزول ها

(با توجه به اینکه علامه برای سبب نزول ظاهرا توجه چندانی نکرده و دارای نقشی در تفسیر نمی داند)

 

96. تأثیر گذاری بر مخاطب

(روش ها و موانع و ... با توجه به آیات قرآن)

 

97. چرایی و چگونگی تصدیق کتب آسمانی پیشین در قرآن کریم

(ر.ک. تصدیق القرآن الکریم للکتب السماویی و هیمنته علیها تالیف ابراهیم عبدالحمید السلامة)

 

98. روش جمع روایات متناقض یا تناقض نما در المیزان

 

99. تفاوت روایات تطبیقی با روایات تفسیری در المیزان

(بررسی معیار این انتخاب و تفکیک، برای نمونه ترجمه المیزان ج 13، ص 57)

 

100. شب و ارزش آن در قرآن

 

موضوع :